این روزها به دلیل کار و مشغله زیادی که افراد دارند، آرامش و تمرکز، دو چیز مهمی است که در زندگی کم رنگ تر شده است و مردم بیشتر به دنبال آن هستند. توجه و تمرکز ذهن به داشتن ذهن آرام و در نتیجه رسیدن به آرامش کمک می کند. آیا می توان با تمرکز بر روی یک شی، یعنی یک شمع، ذهن و اعصاب خود را آرام کرد؟ با توجه به تکنیک باستانی مراقبه خیره شدن به شمع، پاسخ مثبت خواهد بود.

تحقیقات نشان می‌دهند که مراقبه خیره شدن به شمع می‌تواند به تقویت عملکرد شناختی، سلامت روان و ارتباط معنوی کمک کند. اما چگونه می توان این کار را انجام داد؟ و آیا خیره شدن به شعله برای چشم بی خطر است؟ در ادامه با ما همراه باشید تا جواب تک تک سوالاتی که ممکن است در ذهنتان باشد را بگیرید.

مدیتیشن خیره شدن به شمع چیست؟

به مدیتیشن با شمع، تراتاکا نیز گفته می شود. کلمه “تراتاکا یا نگاه یوگا ” در زبان سانسکریت، به معنای نگاه کردن یا خیره کردن است. این روزها همه چیز،از فناوری گرفته تا مشکلات مالی و …، تمرکز ذهن و یافتن حالت آرامش را برای مردم سخت کرده است و در واقع انقدر غرق در مشکلات روزمره خود هستند که فراموش کرده اند چگونه آرام شوند.
وقتی به یک شی نگاه می‌کنید، به شما کمک می‌کند تا تمرکز کرده و ذهنتان را خالی کنید. در واقع با نگاه به شمع، به ذهنتان کمک می کنید تا بر روی یک جسم بیرونی تمرکز کند تا به لحظه حال برگردد. افزایش تمرکز و حافظه در نتیجه این نوع تمرین حاصل می شود. این روش، ریشه در تمرینات یوگای هند باستان دارد و گروهی از محققان در سال 2016 تأثیر تمرکز بصری یوگا را بر عملکرد شناختی مطالعه کردند و به این نتیجه رسیدند که انجام این تمرین یکی از شش تکنیک پاکسازی بدن برای پاکسازی و آماده‌سازی بدن و ذهن برای موارد زیر است:

1. یوگا
2. تنظیم تنفس یا پرانایاما
3. مراقبه
4. حالات معنوی

فواید مدیتیشن شمع

طرفداران این عمل می گویند مزایای مدیتیشن شمع عبارتند از:

1. افزایش عملکرد شناختی و تمرکز
2. بهبود حافظه و توجه فضایی
3. بهبود سلامت روان
4. بهبود کیفیت خواب
5. بهبود سلامت چشم

• افزایش عملکرد و تمرکز:

در افرادی که مشکل تمرکز دارند، حرکت مداوم چشم دیده می شود که نشانه ذهن ناآرام می باشد. با نگاه کردن به شمع  می توان علاوه بر آرامش ذهن، مشکل عدم تمرکز را نیز بهبود بخشید. مطالعه ای در سال 2021  نشان داد که تراتاکا سبب تقویت شناخت  می شود علاوه بر این، یک مطالعه روی 41 داوطلب در همان سال نیز نشان داد که این عمل، حافظه کاری، حافظه فضایی و توجه فضایی را نیز تقویت می کند. یک مطالعه در سال 2014 بر روی افراد مسن نیز نشان داد که تراتاکا ممکن است شناخت را در جمعیت های مسن بهبود بخشد.

• سلامت روان:

برای رسیدن به آرامش و استرس، مدیتیشن از دیرباز بهترین ابزار بوده است. یک بررسی نشان داده که تراتاکا ممکن است مزایای مشابه مدیتیشن داشته باشد. و حتی ممکن است به کاهش اضطراب دانش آموزان نوجوان نیز کمک کند.

در واقع مدیتیشن خیره شدن به شمع با استفاده از چاکرای چشم سوم است، که به عنوان چشم درونی یا شهودی نیز شناخته می شود، در واقع  چشم سوم با معنویت و ادراک مرتبط است و می تواند افراد را فراتر از دنیای مادی برده و به رسیدن به آرامش کمک کند. اعتقاد بر این است که در مرکز پیشانی، درست بالای ناحیه بین ابروها قرار دارد، چشم سوم با معنویت و ادراک مرتبط است.

خیره شدن به نور شمع، سبب می شود تا چشم، اشک آلود شود که می‌تواند یک اثر پاک‌کننده داشته باشد که نه تنها مواد زائد را از سطح چشم پاک می‌کند، بلکه زباله‌های جمع‌شده در ذهن را نیز پاک می‌کند. مدیتیشن شمع فقط به معنای آرام بودن نیست و قدرت درونی به همراه دارد به این صورت که شخص را برای مواجه شدن با مشکلات روزمره زندگی، آماده کرده و دیگر با هر اتفاقی، واکنش نشان نداده و می توان یاد گرفت که چگونه عصبانیت خود را کنترل کرد.

• کیفیت خواب:

از آنجایی که تراتاکا برای رسیدن به آرامش کمک می کند، در نتیجه می تواند سبب افزایش کیفیت خواب نیز شود. مطالعه ای که روی شرکت کنندگانی که اختلالات خواب داشتند و به بی خوابی مبتلا بودند، نشان داد که با 45 دقیقه تمرین تراتاکا برای 10 روز، می توان مشکلات خواب  را کاهش و کیفیت خواب را افزایش داد.

• سلامت چشم:

شاید برایتان جالب باشد که بدانید مدیتیشن با شمع، می تواند در پیشگیری و درمان بیماری های چشم کمک کند. یک تحقیق در این زمینه اثبات کرد که تمرینات تراتاکا ممکن است فشار داخل چشمی یا فشار مایع در چشم را در بیماران مبتلا به گلوکوم، یکی از علل شایع نابینایی غیرقابل برگشت، کاهش دهد. اما باید خاطر نشان کرد که تحقیقات در این زمینه کامل نشده و اثبات سلامت چشم با مدیتیشن چشم هنوز به طور کامل مشخص نشده است و نمی توان به طور قطع بیان کرد که برای بینایی مفید است یا خیر.

آیا مدیتیشن با شمع بی خطر است؟

این نوع مدیتیشن به طور کلی برای بیشتر افراد بی خطر است. با این حال، نکات ایمنی وجود دارد که باید در نظر داشت از جمله اینکه توصیه می شود افرادی که مواد مخدر و الکل مصرف کرده اند یا
مستعد تشنج اند و یا افرادی که نزدیک بینی، گلوکوم یا اختلالات چشمی جدی دارند، یا کسانی که بیماری روانی همراه با روان پریشی، مانند اسکیزوفرنی دارند، این نوع مدیتیشن را انجام ندهند.

نحوه انجام مدیتیشن خیره شدن به شمع

برای انجام مدیتیشن با نور شمع، پیشنهاد می شود مراحل زیر را دنبال کنید:

• زمان مناسب از روز را به این کار اختصاص دهید.
• یک فضای تاریک و آرام و خلوت پیدا کنید.
• صاف بنشینید و شمع را در روبروی چشم خود قرار دهید.
• چند نفس عمیق بکشید و سپس نیت کنید.
• برای شروع تایمر را برای 1 دقیقه تنظیم کنید.
• حرکات شعله شمع را با چشمان خود دنبال کنید.
• افکاری که در حین انجام مدیتیشن به ذهنتان می آید را به آرامی بدون قضاوت از آنها را رها کنید و با آنها درگیر نشوید.
• سعی کنید تا حد امکان کمتر پلک بزنید.
• با فراخوانی چاکرای چشم سوم شهودی، این حس را در خود ایجاد کنید که چشمان شما با هم ادغام می شوند و به یک چشم تبدیل می شوند.
• با سپاسگزاری و تعهد به بازگشت به پایان برسانید.
• بهترین زمان برای انجام این تمرین تمرین اول صبح توصیه می شود چرا که این کار در پایان روز که خسته هستید ممکن است سخت باشد اما اگر مشکل خواب دارید، این کار را می توانید در پایان روز انجام دهید.
• سه تا پنج دقیقه تمرین کافی است، اما اگر تمایل به تمرین طولانی تری دارید، می توانید مدت زمان را طولانی تر کنید اما افراد مبتدی باید با زمان های کوتاه تر و حداکثر 5 دقیقه شروع کنند تا بهترین تجربه را در این خصوص داشته باشند.
• در حین تمیرین ممکن است احساس سوزن سوزن شدن داشته باشید یا نوری را احساس کنید که از ستون فقرات، از طریق گردن و ساقه مغز، از طریق مرکز مغز و تا محل بین ابروها می‌آید اما بهتر است با انتظار تجربه خاصی وارد تمرین نشوید.

لوازم مورد نیاز برای مدیتیشن با شمع

به چیز زیادی نیاز ندارید موارد ضروری این مدیتیشن عبارتند از:

1. منبع نور یا آتش، معمولاً یک شمع
2. سطح ایمن و پایدار برای شمع
3. مکانی راحت برای نشستن
4. یک اتاق یا فضای تاریک و ساکت

منبع نور:

برای انجام این مدیتیشن معمولاً از شمع استفاده می شود اما می توان از 5 دقیقه اول طلوع یا 5 دقیقه آخر غروب خورشید نیز برای انجام این کار استفاده کرد.

در صورتی که از شمع استفاده می کنید پیشنهاد می شود، با استفاده از شمعی که رایحه اسطوخودوس، چوب صندل یا گل رز دارد، استفاده کنید. در صورتی که به رایحه خاصی حساسیت دارید، لازم نیست از مدلهای عطری استفاده کنید. در ضمن استفاده از شمع سفید که با سادگی همراه است، بهترین گزینه می باشد.

محیط:

دمای فضای مدیتیشن می بایست طوری باشد که شما در آن فضا احساس راحتی داشته باشید، یعنی نه خیلی گرم و نه خلیی سرد باشد. در ضمن تاریک و ساکت باشد و از پخش موسیقی خودداری کنید تا بتوانید روی تمرین خود تمرکز کنید، اما در صورتی که موسیقی طوری باشد که به تمرکز کردن شما کمک می کند، مانعی ندارد.

از نشستن بر روی صندلی یا صندلی گردان خودداری کنید. صندلی‌ مورد نظر باید طوری باشد که به شما امکان دهد صاف بنشینید، مانند صندلی میز غذاخوری. برای اینکه راحت باشید، از یک بالشتک مدیتیشن نیز می توانید استفاده کنید.