اسطوخودوس یا لوندر، گیاهی است که تحقیقات زیادی در رابطه با خواص آن انجام شده است. این گیاه در دنیای آشپزی، پزشکی، طب سنتی و ساخت اسانس و … بسیار کاربرد دارد و حرف‌های زیادی برای گفتن دارد و از آن به عنوان ملکه گیاهان دارویی یاد می شود. اسطوخودوس به عنوان یک داروی باستانی، در رده برترین گیاهان برای مغز نیز قرار دارد. به داشتن خوابی آرام کمک می کند، درد را تسکین می دهد و حتی برای تقویت روحیه و حافظه نیز بسیار خوب عمل می کند. برای شناخت بیشتر این گیاه معجزه گر با ما همراه باشید تا ابتدا تعریفی کوتاه از آن را داشته باشیم و در ادامه کاربرد، نحوه استفاده، خواص و مضرات و … را بیان کنیم.
اسطوخودوس چیست؟
درختچه ای است همیشه سبز از مدیترانه و خاورمیانه که بسیار شبیه رزماری می باشد و مانند رزماری، خاک با زهکشی خوب و آفتاب فراوان را دوست دارد. برگ‌های سبز مایل به نقره‌ای و هم گل‌های آبی مایل به ارغوانی دارد. بوته‌های آن تا یک متر رشد می کنند و در اواسط تابستان شکوفا می شوند. این گیاه گلدار در واقع از خانواده نعناعیان بوذه و بوی قوی و آرامش بخشی دارد که از قدیم الایام برای آروماتراپی استفاده می شده است به این صورت که از آن در بالش‌های خود استفاده می کردند و معتقد بودند که برای داشتن خواب آرام و رفع کابوس‌های شبانه بسیار موثر است. در ادامه به کاربرد این گیاه اشاره ای خواهیم داشت.
تاریخچه استفاده از اسطوخودوس
- درمان نیش حشرات و سوختگی
- آرامش بخش و ضد عفونی کننده به اعتقاد رومی‌ها
- پر کردن بالش با اسطوخودوس برای داشتن خواب خوب و راحت
- استفاده از اسانس اسطوخودوس برای ضدعفونی سطوح در بیمارستان‌ها
- سنجاق کردن یک شاخه اسطوخودوس به پیراهن برای محافظت در برابر چشم بد
- معطر کردن ظروف و جلوگیری از مبتلا شدن به وبا توسط دستکش‌سازان قرن شانزدهم
- کمک به افراد در آرامش و رهایی از مشکلات ایجاد شده در ذهن در طب سنتی آسیایی
- پاشیدن اسطوخودوس در کف کلیساها یا در آتش برای دور کردن ارواح شیطانی در اسپانیا و پرتغال
- مفید برای تمام غم‌ها و دردهای سر و مغز به اعتقاد جان پارکینسون، گیاه‌شناس انگلیسی قرن شانزدهم
- استفاده از روغن اسطوخودوس برای درمان سوختگی و التیام زخم‌ها در طول جنگ جهانی دوم توسط پزشکان
کاربرد اسطوخودوس
- درد را تسکین می دهد.
- پوست را بهبود می بخشد.
- روحیه و حافظه را تقویت می کند.
- در کاهش اضطراب موثر می باشد.
- موثر در کاهش تحریکات معده می باشد.
- سبب آرامش و بهبود خلق و خو می شود.
- به داشتن خواب خوب و راحت کمک می کند.
- اضطراب را قبل و بعد از عمل جراحی تسکین می دهد.
- اثرات ضد عفونی کننده آن، می تواند کبودی، سوختگی و زخم را درمان کند.
- تسکین دهنده افسردگی بوده و سبب بهبود بهزیستی سالمندان آسایشگاه می شود.
- عطر و طعم عالی دارد و در شیرینی پزی و پخت و پز اکثر غذاها استفاده می شود.
- تهیه شربت اسطوخدوس از جوانه‌های خشک شده و ساخت مارمالاد اسطوخدوس.
- عسل مونوفالال Monofloral با کیفیت بالا از شهد اسطوخدوس.
میزان مصرف اسطوخودوس
قبل از مصرف هر گیاهی در سطح دارویی، همیشه با یک گیاه شناس مشورت کنید و اگر دارو مصرف می کنید یا بیماری خاصی دارید، به پزشک خود اطلاع دهید. به طور کلی، دوزهای کم مفید هستند، اما به هیچ وجه نباید تنها درمان شما باشد. مصرف داروهای تجویز شده را قطع نکنید. از هویت گیاه خود نیز مطمئن باشید و فقط دوز توصیه شده را مصرف کنید. می توانید از اسانس اسطوخدوس در خانه استفاده کنید در حمام یا دیفیوزر و یا پاشیدن روی بالش‌ها که برای کاهش درد و التهاب ناشی از نیش حشرات یا درمان عفونت پوستی می تواند موثر باشد. اما توجه داشته باشید که مانند همه گیاهان دارویی (و بسیاری از داروها)، اسطوخودوس نیز ممکن است تأثیر متفاوتی روی افراد بگذارد. برخی به آن حساس هستند و دوزهای مختلف می تواند اثرات متفاوتی داشته باشد. مقدار کم آن می تواند آرامش بخش باشد و استفاده بیش از حد می تواند اثربخشی آن را کاهش دهد. توجه داشته باشد که اسطوخودوس از ایمن ترین گیاهان برای استفاده عمومی بوده و حتی اسانس آن در صورت استفاده در دوز صحیح، سمی نیست و سبب مسمومیت نمی شود.
کاربرد رایحه و اسانس لوندر اسطوخودوس
از اسانس این گیاه معمولا برای ساخت عطر و ادکلن و محصولات بهداشتی و مراقبت از بدن استفاده می شود. این گیاه، گونه‌های متفاوتی دارد و برخی از آنها در صنعت عطرسازی مورد استفاده قرار می گیرند. اسانس آن با توجه به نوع آن می تواند عطر بسیار شیرین داشته باشد. برای مثال، اسطوخدوس فرانسوی، عطر شیرینی دارد در حالی که اسطوخدوس هلندی به دلیل داشتن مقادیر زیادی کافور و ترپن‌های دیگر، بوی معطر و شدیدی دارد.
فواید عود لوندر
عودها انواع مختلفی دارند که بهترین نوع آنها عودهای دست ساز هستند چرا که مواد تشکیل دهنده آنها ریشه و ساقه گیاهان و درختان می باشند. می توانید از آنها در منزل و محل کار استفاده نمایید. عودهای صنعتی فقط برای خوشبو کردن فضا قابل استفاده هستند و بهتر است از آنها در فضاهای بسته استفاده نشود. اما عودهای دستساز علاوه بر خوشبو کردن فضا، سبب ضد عفونی کردن محیط نیز می شوند. در این میان عود لوندر دست ساز، یکی از محبوب ترین رایحه‌ها می باشد که می توانند به عنوان خوشبو کننده و ضد عفونی کننده هوا از آن استفاده کرد.
طبع اسطوخودوس چیست؟
بر اساس طب سنتی، طبع اسطوخودوس گرم و خشک می باشد. از این گیاه برای تهیه دمنوش استفاده می شود و از روغن آن در آروماتراپی.
مضرات اسطوخودوس
- کند شدن سیستم عصبی مرکزی
- نامناسب برای زنان باردار و شیرده
- ایجاد حساسیت پوستی در برخی از افراد در صورت استفاده از روغن اسطوخودوس
- دمنوش اسطوخودوس نامناسب برای افراد صفراوی مزاج به دلیل داشتن طبع گرم و خشک
- تداخل دارویی با برخی از داروها مانند داروهای رقیق کننده خون وارفارین و ملاویکس و…
